Het Nederlandse spoor is onvoldoende bestand tegen sabotage, cyberaanvallen en de groei van militair transport. Dat blijkt uit een rapport van het Overlegorgaan Fysieke Leefomgeving (OFL) en de Weerbaarheidstafel, opgesteld in opdracht van staatssecretaris Thierry Aartsen (Openbaar Vervoer en Milieu).

Voorzitter Christophe van der Maat benadrukt dat er “fors moet worden geïnvesteerd” om knelpunten in de infrastructuur op te lossen. Het rapport adviseert een startpakket van minimaal 600 miljoen euro om de fysieke beveiliging, continuïteit en militaire capaciteit van het spoor te versterken.

Kwetsbaarheid

Volgens Van der Maat is de kwetsbaarheid van het spoor mede het gevolg van een jarenlange focus op efficiëntie en stiptheid. "Het beleid ging uit van storingen door slecht weer, niet van moedwillige sabotage,” zegt hij. De nieuwe geopolitieke realiteit, met toenemende cyberdreigingen en spanningen in Europa, vraagt volgens hem om een fundamenteel andere aanpak. "Het is niet de vraag óf, maar wannéér we te maken krijgen met sabotage aan onze vitale infrastructuur."

Een belangrijk aandachtspunt is de beperkte capaciteit voor militair vervoer. Eén brede militaire trein kan het civiele treinverkeer op een traject urenlang stilleggen. Bij meerdere militaire transporten per dag komt het reizigers- en goederenvervoer vrijwel tot stilstand. Dat brengt niet alleen risico’s met zich mee voor de economie, maar maakt ook dat Nederland zijn NAVO-verplichtingen niet volledig kan nakomen. Van der Maat waarschuwt dat uitstel de kwetsbaarheid alleen maar vergroot.

Aanbevelingen

Het rapport doet drie concrete aanbevelingen: betere beveiliging van het spoor via slimme detectie en anti-drone maatregelen, versterking van de continuïteit door noodsystemen en herstelcapaciteit, en uitbreiding van de militaire capaciteit met langere sporen, meer rangeerruimte en soepelere grensovergangen. Veel van deze maatregelen komen ook het reguliere treinverkeer ten goede. “Investeren in weerbaarheid is investeren in veiligheid én betrouwbaarheid,” aldus ProRail-topman John Voppen.

Staatssecretaris Aartsen zegt de aanbevelingen serieus te nemen en wil "nu al stappen zetten, ondanks de demissionaire status van het kabinet". Hij kondigt aan dat zijn ministerie samen met Defensie en ProRail werkt aan een gezamenlijke weerbaarheidsstrategie en aan simulaties van militaire transporten om knelpunten te vinden. Begin volgend jaar informeert hij de Kamer over de voortgang. “Een sterk, veilig en weerbaar spoor is essentieel voor onze nationale en internationale veiligheid,” aldus Aartsen. “We hebben geen tijd te verliezen.”