Wat als spoorlijnen niet alleen treinen vervoeren, maar ook elektriciteit opwekken? De Zwitserse start-up Sun-Ways heeft hiervoor een innovatieve oplossing ontwikkeld: een verwijderbaar zonnepaneelsysteem dat direct tussen de rails wordt geplaatst. Na vijf jaar onderzoek en een succesvolle proefopstelling ziet het bedrijf grote kansen, zowel in eigen land als wereldwijd.

In tegenstelling tot traditionele zonneparken, die landbouwgrond of open ruimte nodig hebben, maakt Sun-Ways gebruik van bestaande spoorlijnen. Met een speciaal ontwikkelde trein kunnen zonnepanelen volledig geautomatiseerd tussen de sporen worden geplaatst. Sun-Ways claimt hierover dat ze per dag 1.000 vierkante meter aan spoor kunnen voorzien. De zonnepanelen belemmeren het treinverkeer niet en blijft vrijwel onzichtbaar voor reizigers en omwonenden langs het spoor.

Praktijkproef in Neuchâtel

In april 2025 werd het eerste zonnepanelen-spoor van 100 meter lang in gebruik genomen in Buttes regio Neuchâtel). Met 48 panelen levert deze sectie 18 kW vermogen en zo’n 16 MWh stroom per jaar. Volgens het bedrijf liggen de productiekosten tussen de 3 en 10 eurocent per kilowattuur, afhankelijk van het land en de hoeveelheid zonlicht. In Zwitserland alleen al kan de technologie jaarlijks 1 TWh elektriciteit opwekken, wat goed is voor bijna 3 procent van het totale nationale verbruik en tot 30 procent van de energiebehoefte van het openbaar vervoer.

Van spoorweg naar slim energienetwerk

De ambities van Sun-Ways reiken verder dan zonne-energie alleen. In samenwerking met de HES-SO Valais Hogeschool wordt gewerkt aan een slim energienetwerk waarmee zonne-energie direct in treinen kan worden gebruikt, spanningsschommelingen op het net kunnen worden opgevangen en elektrische voertuigen op stations opgeladen kunnen worden. Daarmee kan de spoorweginfrastructuur uitgroeien tot ruggengraat van een toekomstbestendig en duurzaam energiesysteem.

Toekomst in Nederland

ProRail volgt met interesse een Zwitserse pilot waarbij zonnepanelen in het spoor worden geïntegreerd. Het bedrijf legt tegenover Treinenweb.nl uit dat ze vooral willen leren hoe onderhoud in zo’n situatie plaatsvindt: kunnen zware onderhoudsmachines er nog overheen, hoe wordt bekabeling geregeld en wat betekent dit voor de kosten? ProRail heeft al ervaring met zonnepanelen op stationdaken en onderzoekt ook andere toepassingen zoals in geluidsschermen of geluidswallen.

In Groningen pleiten D66 en ChristenUnie voor een eigen proef om de provincie als energieprovincie te profileren. Duurzaamheidsexpert Thijs ten Brinck uit echter felle kritiek op dit plan. Hij wijst erop dat onderhoud aan het spoor veel ingewikkelder en duurder wordt, zelfs met speciale machines die panelen tijdelijk kunnen optillen. Ook vreest hij dat defecte panelen storingen in de dienstregeling kunnen veroorzaken, vooral als het systeem op grote schaal wordt toegepast.

Daarnaast betwijfelt Ten Brinck of zonnepanelen in het spoor voldoende stroom opleveren. Omdat de panelen vlak liggen in plaats van schuin, zoals bij daken of zonneparken, verliezen ze meteen een deel van hun opbrengst. Bovendien zijn zonnepanelen kwetsbaar: trillingen van treinen kunnen dun glas, silicium en geleiders beschadigen, wat de betrouwbaarheid en levensduur vermindert.