Van historische boeken, boeken over spoorwegen en tijdschriften als Railmagazine. De afgelopen decennia kun je er regelmatig foto's aantreffen van die ene spoorfotograaf die nooit op de voorgrond treedt, maar wiens foto's door velen geroemd worden: Roef Ankersmit.

Wat is er zo bijzonder aan zijn foto's en waarom kwam er jarenlang nooit een boek van hemzelf uit? Hij vertelt het zelf tegenover RTV Drenthe tijdens een reis terug in de tijd, door Drenthe.

Voor die reis - naar meer dan een halve eeuw terug - heeft Ankersmit een goede reden: eindelijk is er dan wel een boek van zijn eigen hand. Na enig aandringen. Hij zou er zelf nooit aan begonnen zijn, totdat spooruitgever Uquilair hem vroeg. Maar hij moest het wel zelf samenstellen, zo wilde de uitgever. Geen verzameling foto's maar een beeldverhaal met extra's. En toen moest hij er wel aan.

Eigen boek was nog een hele opgave

Ankersmit is de bekendste maar ook de meest bescheiden spoorfotograaf van ons land. In 65 jaar tijd legde hij de grote veranderingen bij spoorwegen vast. Ook in Drenthe. Van kleinschalig goederenvervoer waarbij kleine stations en losplaatsen als Echten, Ruinerwold en Vries/Zuidlaren allemaal bediend werden tot het nagenoeg verdwenen goederenvervoer. Fabrieksspoorlijnen in Hoogeveen en Zandberg die er al jaren niet meer zijn.

Bedrijvigheid bij de spoorwegen die allemaal werd geautomatiseerd. Het veranderende reizigersvervoer en spoorlijnen die in hun nadagen alleen nog dienen om materialen aan te voeren voor hun opvolgers: de autowegen. Zoals in Gieten waar hij het lossen van materialen voor de aanleg van de N34 vastlegde. Akersmit kreeg het allemaal voor zijn lens.

Foto's van historische waarde

Van de vele foto's die hij in Drenthe maakte, kwamen er uiteindelijk een kleine twintig terecht in zijn grote overzichtswerk. En dat maken van dat boek koste hem veel moeite. Hij heeft een gedeelte van zijn foto's al uitgeleend voor boeken van andere schrijvers en spoorwegmagazines.

Verslaggever Serge Vinkenvleugel reisde met Ankersmit terug naar Coevorden, Emmen en het Oranjekanaal bij Beilen. Allemaal plekken die helemaal over de kop zijn gegaan en waardoor de foto's van historische waarde zijn.

Waarom wil iedereen zijn foto's gebruiken?

Ruim 20.000 keer drukte Ankersmit afgelopen 65 jaar op de ontspanknop van zijn camera. Geen twintig foto's van dezelfde situatie, gewoon in één keer de goede foto maken. Een werkwijze die Ankersmit ook nog in ere heeft gehouden in het tijdperk van de digitale fotografie. Dus bezit hij een overweldigend archief van 20.000 foto's en maken uitgevers, schrijvers en historici al jarenlang dankbaar gebruik van zijn materiaal.

Maar waarom? Omdat Ankersmit en zijn jarenlange vriend en medefotograaf Kees van der Meene ruim een halve eeuw geleden anders fotografeerden dan alle andere mensen die treinenfoto's maakten. Bijna altijd fotografeerden mensen de locomotief en wat er achter hing, zo geïsoleerd mogelijk opgesloten in beeld. Ankersmit maakte juist foto's waarbij vooral de omgeving te zien is. En de functie die de trein er in had. Op veel foto's is juist helemaal geen rijdende trein te zien. Jaren later blijkt het goud en voer voor historici.

Af en toe nog een nieuwe foto

Behalve van professionals krijgt Ankersmit ook regelmatig verzoeken van mensen die om persoonlijk reden op zoek zijn naar die ene foto. Zoals onlangs een man uit Coevorden die een haltegebouw bij Eenum waar hij is geboren als foto wil hebben. Want het stationnetje is afgebrand. Ankersmit vist hem zo uit zijn enorme beeldbank. In Roef Ankersmits boek staan 600 spoorfoto's waarvan 500 van vóór 1975.

De 85-jarige fotograaf beheert zijn collectie vooral thuis achter z'n pc, maar trekt er af en toe ook nog op uit om nieuwe foto's toe te voegen aan zijn omvangrijke oeuvre. Omdat hij toch in Drenthe was moest de voormalige spoorlijn naar kamp Westerbork ook meteen maar worden vastgelegd. En een aantal van de 93 spoorbielzen die langs de voormalige spoorlijn symbool staan voor de 93 transporten van joden, Sinti en Roma naar de Nazivernietigingskampen in de Tweede Wereldoorlog. De bescheiden Ankersmit wordt er stil van.

Met dank aan: Serge Vinkenvleugel / RTV Drenthe

Bron: Serge Vinkenvleugel / RTV Drenthe