ProRail nadert het punt om het grootschalige NABO-programma af te ronden. Van de 180 onbeveiligde overwegen van het type Niet Actief Beveiligde Overweg op het spoornetwerk zijn er inmiddels 171 aangepakt. De resterende negen staan op de planning, waarmee het aantal publieke gevaarlijke overwegen in Nederland de komende jaren vrijwel tot nul wordt teruggebracht.

Het omvangrijke NABO-programma dat in 2018 van start was gestart in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. De resterende negen locaties staan gepland voor de komende jaren. Het programma richt zich op openbare en openbaar toegankelijke overwegen op het spoorwegnetwerk, die vanwege hun onbewaakte karakter risico’s opleveren voor spoor- en weggebruikers.

Aanpak is complex

Het sluiten of beveiligen van een overweg blijkt in de praktijk complexer dan gedacht. Dergelijke overwegen bevinden zich vaak niet op grond wat eigendom is van  ProRail, waardoor intensieve samenwerking nodig is met gemeenten, wegbeheerders en omwonenden. Ook de financiering van maatregelen moet gezamenlijk worden bepaald. "Elke NABO vraagt om een oplossing op maat," aldus ProRail. Een voorbeeld daarvan is de overweg in Ruurlo, waar na vier jaar voorbereiding een nieuwe ontsluitingsweg werd aangelegd om de veiligheid én de bereikbaarheid te waarborgen.

Van de inmiddels aangepakte 171 overwegen zijn er 133 opgeheven en 33 beveiligd. In 57 gevallen kwam er een alternatieve ontsluitingsweg, 17 keer werd gekozen voor een onderdoorgang en twee keer voor een spoortrap. Daarmee zijn 57 NABO’s volledig van het spoor verdwenen. Volgens staatssecretaris Thierry Aartsen (Openbaar Vervoer en Milieu) is dat een belangrijke stap richting een veiliger spoornet: "Deze voortgang laat zien dat samenwerking tussen ProRail, gemeenten en omwonenden loont. Samen zorgen we ervoor dat het spoor steeds veiliger en betrouwbaarder wordt."

Momenteel zijn er nog NABO's in gebruik rond de plaatsen Alkmaar, Sneek, Soest en te zuiden van Heteren.

Ecologie

Ook ecologie speelt een grote rol in het tempo van de aanpak. Tijdens werkzaamheden trof ProRail regelmatig beschermde diersoorten aan, zoals de hazelworm en de kamsalamander. Programmamanager Matthijs Bessems erkent dat het traject intensiever bleek dan verwacht: "Toen we in 2018 begonnen, dachten we eerlijk gezegd dat het sluiten van 180 onbeveiligde overwegen vooral een kwestie van goed plannen zou zijn. Maar al snel bleek dat het door veel factoren om intensieve trajecten ging: van eigendomsverhoudingen en vergunningen tot ecologie en draagvlak bij omwonenden."

Negen NABO's

De laatste negen NABO’s worden de komende jaren aangepakt. Daarmee is het aantal dodelijke ongevallen op onbeveiligde overwegen de afgelopen jaren al teruggebracht van enkele per jaar tot nul. Toch blijven er na afronding nog 67 niet-openbare NABO’s bestaan, vooral bij agrarische grondgebieden. Op verzoek van het ministerie onderzoekt ProRail nu hoe ook een deel van deze particuliere overwegen in de toekomst veiliger kan worden gemaakt. 

De huidige NABO's op het spoor zijn via deze kaart van ProRail te vinden.