Afgelopen zondag 2 mei is het 100 jaar geleden dat De Inktpot, het hoofdkantoor waar ProRail in zit, geopend werd. De mijlpaal van het Utrechtse icoon werd gevierd met een wedstrijd voor kinderen, en zal dit jaar met Open Monumentendag weer te bezichtigen zijn.

Het markante en robuuste gebouw die sinds 1921 door de Nederlandse Spoorwegen gebruikt werd, is sinds 2006 in gebruik door ProRail. Het gebouw heeft de bijnaam De Inktpot omdat deze van bovenaf ook op een inktpot lijkt en is vlakbij Utrecht Centraal te vinden in het Moreelsepark. Het gebouw is gerenoveerd tussen 1999 en 2002 in opdracht van de toenmalige eigenaar, NS Vastgoed. In 2016 heeft ProRail het gebouw aangekocht, samen met Hoofdgebouw II (De Tulpenburgh).

Geschiedenis

De Inktpot is gebouwd tussen 1918 en 1921, vanaf 1919 onder de bouwleiding van George van Heukelom. Oorspronkelijk heette het gebouw Hoofdadministratiegebouw III (hgb III), maar sinds het gebouw sinds 1995 niet meer door NS, maar door ProRail in gebruik is, is de op de vorm gebaseerde bijnaam De Inktpot de officiële naam. Het bouwwerk kreeg een plaats naast twee oudere hoofdgebouwen van de spoorwegonderneming. Als bouwgrond diende de buitenplaats Nieuweroord met omringend openbaar park.

Ook heeft het gebouw de Tweede Wereldoorlog goed overleefd. Zo werd er in die periode een loopgraaf om het gebouw aangelegd, om de telefooncentrale van het gebouw die van groot belang was, goed te verdedigen. Een deel van het hoofdkantoor werd ingenomen door de Bahnbevollmächtiger der Deutschen Reichsbahn bij de Niederländischen Eisenbahn. In het gebouw zijn nog hekken te vinden die de scheiding maakten tussen Duits en Nederlands personeel. Op de binnenplaats heeft een afweergeschut gestaan die eigenlijk op het dag geplaatst had moeten worden.

Bouw van hgb III

Bij de bouw van 'hgb III' in 1921 werd er gebruikt gemaakt van 22 miljoen gemetselde stenen en 21 kilometer aan spoorstaven voor de fundering. Vanwege de schaarste na de Eerste Wereldoorlog werd de bouw door de NS in eigen hand genomen. Twee steenfabrieken, een houtbedrijf en drie schepen werden aangekocht. Aangezien er 4000 kubieke meter eikenhout nodig was, werd tevens een Limburgs bos gekocht. Kunstenaar Jan Schouten verzorgde het gebrandschilderd glas voor het gebouw. Tevens bevindt zich in De Inktpot een in 1921 aangebrachte watertoren met een reservoir van 27 kubieke meter die eveneens is ontworpen door Van Heukelom. In De Inktpot verblijft een grote kolonie beschermde vleermuizen.

Op het dak van De Inktpot staat, uitstekend over de rand, een "UFO" met een diameter van 12 meter. Dit kunstvoorwerp is door door Marc Ruygrok. ontworpen voor de Utrechtse kunstmanifestatie Panorama 2000.

Op de website van ProRail zijn meer feiten en verhalen te vinden over de Inktpot